Kudowa - Czermna

Kartka prywatna.

Jest jedynym takim zabytkiem w Polsce i jednym z trzech w Europie.
Ściany niewielkiej, barokowej kaplicy wypełnia trzy tysiące czaszek, sufit dekorują piszczele, a w piwnicy, do której właz otwiera przewodnik spoczywa jeszcze 21 tysięcy czaszek. Wielki grobowiec przyprawia zwiedzających o dreszcz zgrozy. Każda czaszka, każda kość są autentyczne. Obok stoi pomnik z napisem „ Ofiarom wojen ku upamiętnieniu, a żywym ku przestrodze 1914”.
Ta niezwykła świątynia została wzniesiona w 1776 roku przez miejscowego proboszcza, Wacława Tomaszka. Przypadkowo natrafił on na zbiorową mogiłę, liczącą kilkadziesiąt tysięcy ludzkich szczątków,  ofiar wojen XVII i XVIII w. i szerzącej się w tym czasie epidemii cholery. Przez kilkanaście lat ksiądz zbierał je, odkażał i gromadził. W 1804 roku na ołtarzu umieszczono także czaszkę księdza.